Geçenlerde çocukların meslek seçimi ile ilgili bir video izledim. Merak edenler için Umut Kısa’nın TEDx Nilüfer konuşması 9:30 saniyeye gidin. “Büyüyünce ne olmak istersin” diye sorulan çocuk, asker olmak, Kürt’leri kafasından vurmak istediğini, bir sürü terörist öldüreceğini anlatıyordu. Daha beş buçuk yaşındaydı…
Peki neden çocuklar bu kadar küçük yaşta şiddete aşina olabiliyor, neden insanları öldürmekten bahsediyorlar. Daha orta okulda sevdiği kıza “ya benim olacaksın ya da toprağın” diyebiliyorlar? Genel durumumuz maalesef 3. sınıf yerli diziler, arabesk ve aşırı duygusal çevre ve ekran bağımlılığı arasında sıkışmış kalmış…
Çocuğunuza ayırabilecek zamanınız çok mu az?
Yavaş yavaş konumuza dönelim. Bir çok anne baba çalıştığı için çocuklarına çok az zaman ayırabildiğinden yakınıyor. Ben buna hem katılıyorum, hem de katılmıyorum. Evet bazı ebeveynlerin her ikisi de eve oldukça geç geliyorlar. Kızımı okulundan alırken, onları saat 19:30’a kadar alamayacak anneleri ve babalarını bekleyen çocukları da tanıdım. Yine de, ne olursa olsun evde birlikte vakit geçirdiğiniz bir zaman olduğuna inanıyorum. Bizim için önemli olan bu zaman. Bu bölümü burada durduralım.
Şiddet içerikli oyunların zararları nelerdir?
Amacım sizlerin gözünü korkutmak değil. Aşağıdaki etkiler sadece şiddet içerikli oyunların değil aynı zamanda ekran bağımlılığının da olumsuz sonuçları.
- Şiddete eğilim.
- Agresiflik.
- Erken yaşta oynanırsa otizm, altına kaçırma, kötü rüya görme, endişe ve kaygı bozukluğu,
- Obezite
- Göz ve beyin hasarları
- Psikolojik hasarlar
Çocuğunuzu gözlemleyin!
Casusluk yapmakla gözlemlemeyi birbirine karıştırmadan, çocuğunuzun boş zamanlarında ne yaptığı ile ilgilenin.
- Çocuğunuz gerçekten ekran bağımlısı mı?
- Tüm zamanını ekran başında oyunlar oynayarak mı geçiriyor?
- Oynadığı oyunlar şiddet içerikli oyunlar mı?
- Yatmadan en az bir saat önce oyunu bırakabiliyor mu?
- Çevrimiçi çoklu oyunculu mu yok sa tek başına mı oynuyor?
- Oynadığı oyunun ESRB derecelendirmesi nedir?
Bazı sorular çok mu teknik geldi? Bu konularda bilginiz olmadığını mı düşünüyorsunuz?
Kendinizi bu konuda bilgilendirin!
Çocuğunuzu kısıtlamadan ya da yasaklar koymadan önce kendinizi bilgilendirin. Eşinizle işbirliği içinde görev paylaşın ve teknolojiye meraklı olan babalar oyunları, içeriklerini, ekran bağımlılığının zararlarını öğrensin. Duygusal yetileri daha fazla olan anneler teknoloji bağımlılığının çocuklara ne zararları olabilir öğrensin.
Oyunların (aynı film ve diziler gibi) bir derecelendirmesi olduğunu, hangi yaşlara hitap ettiğini, çoklu oyuncu platformlarının tehlikelerini ve aşırı ekran sürelerinin zararlarını bilmek çok önemli. Bunları bildikçe çocuğunuzu koruma fikriniz olgunlaşacak ve çözüm aramaya başlayacaksınız.
Yaşına göre çocuğunuzun oynayabileceği oyun türleri nelerdir?
Daha önce çocukları teknoloji ile tanıştırma yaşlarından bahsetmiştim. Burada yaşlarına uygun oyun türlerinden bahsedeceğim:
- 2’den 6 yaşa kadar çocuklar şiddet içeren oyunlara hazır değildir! Pedagoglara göre bu yaş gurubundaki çocuklar gerçek ve gerçek olmayan arasındaki farkı ayıramıyorlar. Bunun yerine, sayıları, renkleri, alfabeyi, hayvanları ve bitkileri öğreten eğitici oyunlar, yaşı büyüdükçe hafıza güçlendirici eşleştirme ve bulmaca çözme oyunları tavsiye ediyorum.Günde 15 dakika ile başlayıp her yaş aldığında bir 15 dakika daha ekleyebilirsiniz.
- 6 – 11 yaş arasındaki çocuklar gerçekçi olmayan şiddet oyunları oynayabilirler. Bu yazdığım cümleye ben de inanmıyorum ama konunun uzmanları bu yaş aralığında çocukların “kibar” şiddet oyunları oynayabileceğini söylüyor. Çizgi karakterden oluşan zombileri öldüren çiçekler (Plants vs Zombies) oyununu “kibar” şiddet oyunu olarak nitelendirebilirim. Ancak ben bu yaşta çocuğa strateji ve inşa etme oyunlarını tavsiye ediyorum. (Minecraft hariç).
- 17 yaşına gelmiş çocuklar bile “M” derecelendirmesine sahip oyunları oynamaya hazır değildir. Oyunların kapağında veya başlangıç sayfasında oyunun ESRB derecesi yazar. Eğer bu derece “M” ise çocuğunuza oynatmamanızı tavsiye ederim.
- Bir de ben ekliyorum yaşı ne olursa olsun çocuğunuza “Minecraft”, “Pubg”, “Fortnite”, “Skyrim”, “Battlegorunds” türünden oyunları oynatmayın.
Şimdi elinizden telefonu bırakın, tatlı dizinizden ayrılın ve çocuğunuzun yanına oyun oynamaya gidin!
Çocuğunuz odasında bilgisayarla oynuyor değil mi? Hiç sesi çıkmıyor siz de dizinizi ya da maçı rahatça seyredebiliyorsunuz. Allah teknolojiden razı olsun!
Hemen çocuğunuzun yanına gidin ve bilgisayarda oynadığı oyunu birlikte oynamaya başlayın. Çocuğunuzu şiddet içerikli oyunlardan korumanın ilk adımı budur. Bir kere çok eğleneceksiniz. Şiddet oyunu da olsa hayatı çocuğunuzun bakış açısından görecek, aranızdaki iletişimin sihrini keşfedeceksiniz. Zamanla çocuğunuz sizinle vakit geçirmeyi öğrenecek ve bilgisayardan daha iyi bir arkadaş olduğunuzu bilecektir.
Yasaklama ya da sınırlama işe yarar mı?
Çocuğunuzla birlikte oyun oynadınız. Bunu alışkanlık haline getirin ve sabırlı olun. Şimdi sizin onun yanınızda olduğunuzu biliyor. Artık ona bu türden oyunların zararlarını ve tehlikeleri anlatabilirsiniz. Sizi anlayacağından emin olun. Artık kendiliğinden bu oyunlara daha az zaman ayıracak ve sizinle takılmak isteyecektir.
Balık tutmak, belgesel izlemek, sahilde yürüyüşe çıkmak, bisiklete binmek, uçurtma uçurmak, birlikte fastfood kaçamağı yapmak, sinemaya gitmek dijital detoks örnekleridir. Yasaklamak yerine bunları yapmak kesin çözüm.
Bu yazımı çok uzattım ve artık okunurluğunun kalmadığının farkındayım. Bu konuyla ilgili bir kaç başlık daha açıp sıkmayan bilgiler vermeye çalışacağım. Hoşça kalın…
