Çocukları Bilgisayarlar İle Tanıştırma Yaşı nedir?

“Çocuğum 2 yaşında, bilgisayarı açıp kapatabiliyor!”, “daha 3 yaşında tablete uygulama indirebiliyor, nazar değmesin!”. Nazar değmiş bile… O yaşta çocuğu bilgisayarla tanıştırmak kalıcı beyin hasarlarına yol açabilir…

Katıldığım seminer ve söyleşilerde gördüğüm kadarıyla, velilerin çoğu çocuklarının bilgisayar kullanması konusunda az-çok bilinçli. Ama bazıları ya fazla korumacı ya da fazla umursamaz davranıyor. Ayrıca “çocuk ne zaman teknolojik cihazları kullanmaya başlayabilir?” sorusunun cevabını çok az kişi biliyor.

Ben de bu konuda biraz pedagojik araştırma yaparak, bilişim tecrübemle birleştirmeye çalıştım. İşte size çocuğun hangi yaşta neyi kavrayabileceği ve ne kadarlık teknolojiye ulaşabileceğine dair bir özet:

Bebekler (0-2 Yaş)

Bu yaş aralığındaki bebeklerin kemik ve kafatasları henüz yeteri sertlikte ve kalınlıkta değildir, bu nedenle teknolojik cihazların ürettiği elektromanyetik dalgalara karşı korumasızdırlar. Bu yaşta bırakın eline telefon tablet vermeyi onun bulunduğu odaya bile sokmamakta fayda var.

Bununla birlikte bu yaş aralığının sonlarına doğru tuşlara basma (motor) yeteneği gelişecektir. Arzu eden ebeveyn çocuğuna eski bir klavye verip tuşlarına basmasına izin verebilir.

Yeni ayaklanmış ve yuva yaşı (2-4 Yaş)

Ben yine bu yaşta çocukların dijital aletlerden uzak tutulması görüşündeyim. Ancak bazı ebeveynler çocuğun oyalanması için ellerine telefon/tablet tutuşturabiliyor. Bu çok zararlı. Bu yaşlarda epilepsiyi tetikleyebilir. İlle de teknoloji ile tanıştırmak istiyorsanız:

• Günde sadece bir kaç dakika
• Tablet ya da telefonda renkleri, hayvanları sayıları öğrenebileceği bir kaç sade uygulama
• Parlak ekranlı oyunlar, video ve çizgi film izletmek, kendi başına eline vermekten kesinlikle kaçınılması gerekir.

Ana sınıfı ve ilkokul çağı (5-8 yaş)

Çoğu okul çocuklara hemen tablet veriyor ya da sınıflarında bilgisayar bulunuyor. Veliler de çocuklarının erken yaşta bilgisayar öğrenmesinden gurur duyuyorlar. Ancak çocukların 5-8 yaş aralığı kesinlikle oyun çağlarıdır ve okulda da olsa oynayarak öğrenirler. Bu yaşlarda bilgisayar kullanımı:

• Fare kullanmayı öğrenirler
• Bilgisayarda yazı yazmaya başlayabilirler
• Uygulamaları açıp kapatabilirler
• İnternet güvenliği hakkında bilinçlenmeleri gerekir
• Uzun süreler oyun oynamamaları gerekir.
• Şiddet içerikli ya da vakit tüketici oyunlar yerine zeka geliştirici eğitici oyunlar seçilmeli.
• Ebeveyn denetimi şart.

Ara dönem (8-12 Yaş)

En zor dönemdir. Artık her şeyi kendi kendilerine yapabilmelerine rağmen henüz doğru ve yanlışı ayırt edebilecek yaşta değiller. Yargı mekanizmaları önemli kararları verecek gelişmişlikte değildir. Bu nedenle özellikle çevrimiçiyken ebeveyn gözetimi şarttır.

• Bir yetişkin belli etmeden gözlemlemeli ancak kendi başına çalışmasına da izin verilmeli
• Artık bilgisayarda düzgün bir şekilde yazı yazabilir, gerekirse ödev yapabilir.
• Okul portalini kullanabilir, verilen testleri çözebilir.
• Karmaşık oyunları oynayabilir. Uzun süreler izin verilmemeli, şiddet içerikli oyunlara dikkat etmeli.
• Artık uygulamaların kullanımına hakim olmalılar. Menüler, kaydet, aç vs. kullanabilmeliler.
• Çevrimiçi güvenlik kuralları onlarla paylaşılmalı ve bu kurallara dikkat etmeliler.
• Bilgisayar güvenliği ve kişisel verilerin korunması hakkında bilgi sahibi olmalılar.
• Sizin sınırlarınızı mutlaka test edeceklerdir.
• İnternet kullanımı için aile kısıtlamaları (porno, şiddet ve 13+ filmler gibi) kullanılmalı.
• Kendine ait tablet, laptop ya da pc’si olabilir.

13 yaş ve üzeri

13 yaş üzeri ayrı bir tez konusu olabilir :). Bu yaştan sonra,

• Sosyal ağlara katılacaklar
• Çevrimiçi oyunlar oynayacaklar
• Mesajlaşacaklar
• Fotoğraflarını paylaşacaklar
• Kendi telefonları ve mobil cihazları olacak

Bunları yaparken ebeveyn denetimi eskisinden daha zor olacaktır. Onlarla işbirliği içinde olmalısınız:

• İnternet’in tehlikelerini anlatmalısınız
• Tehlikelerden nasıl korunacaklarını bilmeliler.
• Hangi resimlerini paylaşabileceklerini bilmeliler.
• Siber zorbalıkla karşılaşırlarsa ne yapacaklarını bilmeliler.
• İntihara sürükleyen oyunlar gibi kötü niyetli uygulamalardan korunmaları gerekir.
• Siber tacizden korunmaları gerekir.
• Arkadaşlarının yükledikleri uygulamalara dikkat etmeliler.

Umarım çocuğunuzun teknolojiye başlama yaşı ile ilgili bir fikir oluşturabilmişimdir.